موزه

عوامل مؤثر در طراحی معماری موزه

نظام فضایی

موزه و نمایشگاه نوع خاصی از فضا هستند که در آنها علاوه بر رابطه انسان – فضا رابطه ای پیچیده بین فضا و شیء نیز مشهود است . همانگونه که انسان روابط خود را با محیط اطرافش تعیین می کند یک شیء نیز با توجه به شرایط محیطی اطراف و در ارتباط با آن درک می گردد ، در تعیین روابط بین انسان و شیء مابین اشیاء متعدد و بین اشیاء و فضا معمولاً مجموعه از اندازه ها ، شکلها و تناسبات تشکیل می شود با این حال خصوصیات مربوط به شرایط محیطی ، توده های اشیاء و ساختارهایی که القاء می شوند به اندازه ای پیچیده اند که هدف نهایی در کل از طریق یک روند تجربی بدست می آید.
از آنجا که این گونه فضاها مبنی بر واکنشهای بصری بازدیدکنندگان هستند ، از این جهت نحوه برنامه ریزی و طراحی اشیاء نمایشی و فضاهای گردش بازدیدکنندگان در رابطه با یکدیگر و متوجه تأثیر محرکهای حرکتی بعنوان عامل هدایت کننده در معماری باشند .
در اینجا عامل زمان ، از جمله مهمترین عوامل مؤثر در سازماندهی فضایی است چرا که بواسطه ثابت بودن قابلیت ثبت ادراک انسان بایستی تراکم مجموعه ها و نحوه نمایش آنها با زمان دیدنشان متناسب باشند .
بدین صورت که یک نمایشگاه بزرگ با فشردگی اطلاعات ممکن است کمتر از یک نمایشگاه کوچک با محدودیت حرکت خسته کننده باشد بر این اساس عامل زمان از جهت روانشناختی اهمیت خاص در ترتیب مجموعه ها ، ساماندهی فضایی و اثر زیباشناختی محیط آنها دارد .
از طرف دیگر سیالیت فضایی که ناشی از شرایط خاص فضایی حاکم بر طراحی فضاهای نمایشگاهی است ، سبب ایجاد آزادی در حرکت بیننده و درنتیجه درک تجربی فضا می گردد فصایی بیرنگ و تهی که بواسطه تسلط انسان متحرک و برقراری ارتباط با اشیاء ساکن که هر یک چونان موجود زنده موجد شرایط فضایی خاصند ، موجودیت می یابد و با فضایی منعطف و سیال ، متأثر و مؤثر مبدل می گردد .

نور

یکی از مهمترین عوامل محیطی نور خورشید می باشد که بهتر است اشیا را از آن دور نگه داشت . نور روز از بالا مناسب تر بوده و از طریق انعکاس و ایجاد سایه کمیت و یا کیفیت آن تغییر می یابد . فضای دیوار را حفظ کند ، نیاز به پاسیو نمی باشد و ضریب امنیتی را نیز بالا می برد . گرچه باعث افزایش سقف گشته ف با غبار پوشیده می شود همچنین باعث نفوذ آب ، جمع رطوبت ، ورود اشعه ، پراکندگی گرما و … می شود .
نورگیرهای جانبی ، دیوار آن و دیوار روبرو را عملاً بلا استفاده می گرداند ولی سادگی عمومیت داشته و جهت تهویه مناسب است و دید خوبی را ایجاد می نماید . با اتاقهای بزرگ و ارتفاع سقف بلند می توان از پنجره های مرتفع که هم شکل نورگیر سقفی عمل می کنند و هم موجب استفاده از چهار دیوار می شوند استفاده کرد .
نورهای متمرکز روی دیوارها بعلت ایجاد ارائه و نمایش واضح تر بیشتر مدنظرند که یا بصورت مصنوعی باشند یا با یک پس زمینه شیشه ای .

ضوابط طراحی موزه

ساختمان یک موزه ممکن است شامل چندین سالن باشد که هر کدام محیط های کوچکی اند ، همچنین محفظه ها و انواع محل هایی برای نگهداری اجسام به نوبه خود محیطهای کوچکتری می‌باشند .
فضای آن شامل دفاتر ، اتاقهایی برای سمینار و سخنرانی ، کتابخانه و خدمات مدارم و اسناد در همان طبقه نمایش و همچنین خدمات و بخشهای تأسیساتی ( گرمایش و دستگاههای برقی ، انبارها ، کارگاهها ، گاراژ و …) در زیرزمین یا در ساختمانهای مجزا و در فاصله مناسب از بنا می باشند . ارتباط اتاقهای عمومی و خدمت باید راحت بوده بین بازدیدکننده و کارمندان هم فاصله وجود داشته باشد .

نمایشگاه

در اتاقهای نمایشگاه دربها نباید روبه هم واقع شود . از اتاقهای مستطیل شکل به همراه پنلهای تقسیم کننده اما فقط با یک سقف و یک نورگیر باید اجتناب کرد . دیوارها تحت یک زاویه مناسب با نور واقع شود . ابعاد گالری برای نمایش دادن یک شیء با ارزش از ۶/۶ متر عرض ، ۳.۶ متر ارتفاع و ۱۹.۵ تا ۲۴ متر طول بیشتر نباشد .

گالری ها

گالری ها که برای نمایش آثار هنری و اشیاء فرهنگی و علمی مورد استفاده قرار می گیرند باید دارای شرایط زیر باشند:
– از نظر حفاظت در مقابل خرابی، دزدی، آتش سوزی، رطوبت، خشکی بیش از حد، نور شدید آفتاب و گرد و غبار مطمئن باشند.
– در شرایط عادی، زاویه ی دید انسان (۵۴ یا ۲۴ درجه به بالای سطح تراز چشم) در مورد تصویری که در فاصله ی ۱۰ متری قرار داشته و سطح آن کاملا روشن است موقعی حاصل می شود که ارتفاع تصویر آویخته شده ۴۹۰۰ میلیمتر در بالای سطح دید و ۷۰۰ میلیمتر به پایین سطح ادامه داشته باشد. تنها در مورد تصاویر بزرگ چشم انسان مجبور است از پایین تصویر تا به بالای زاویه ی دید حرکت کند. بهترین موقعیت برای نصب تصاویر کوچک (نقطه تاکید: سطح افق در تصویر) عبارت از محلی هم تراز با دید تماشاگر است.
-اشیاء مورد نمایش باید طوری قرار داده شوند که بدون زحمت در معرض دید مردم قرار بگیرند.

آمفی تئاتر

باید توجه داشت که آمفی تئاتر جدا از مسیر عادی بازدیدکنندگان باشد، نزدیک به سالن اصلی ورودی و یا مستقیماً بدان راه داشته باشد. کاملا مجهز به وسایل ایمنی باشد. (درهای اضافی، سیستم مستقل برق، از نظر گرما و سر و صدا از بقیه بخش های ساختمان جدا باشد و …)
– طراحی فضای مناسب جهت دستگاه های نمایش فیلم، اسلاید و … از نیازهای این سالن است.
– خروجی ها باید به طرف بیرون باز شده و مطابق با تعداد افراد و طول مسیر حرکت آنها طراحی شوند.
– ارتفاع درها نباید از ۲۲۰ سانتیمتر کمتر باشد.
– عرض کریدورها ۱۱۰۰ میلیمتر برای تا ۱۰۰ نفر، ۱۶۰۰ میلیمتر برای تا ۲۵۰ نفر باید باشد.
– پلکان با عرض ۱۱۰۰ میلیمتر برای تا ۱۰۰ نفر، ۱۶۰۰ میلیمتر برای تا ۲۵۰ نفر باید باشد.
– حداقل ارتفاع پله ها ۱۴ سانتیمتر و حداکثر ۱۸ سانتیمتر باید در نظر گرفته شود.
– از طرح دیوارهای قوسی و سهمی و دیوارهایی به شکل مقعر خودداری شود.
– سرانه سالن نمایش بدون احتساب فضای صحنه ۱/۱ متر مربع برای هر نفر می باشد.
– اگر برای هر ۴-۳ راهرو یک در خروجی جانبی به عرض ۱ متر در نظر گرفته شود، به ازا هر راهرو ۲۵ صندلی مجاز است.
– خط دید هر تماشاچی بایستی ۱۲ سانتیمتر بالاتر از چشم تماشاچی ردیف جلو باشد.
– حداکثر فاصله آخرین ردیف از خط جلوی صحنه ۲۴ متر می باشد.
– همچنین می بایست به گونه ای طراحی شود که بتوان صحنه را از هر جای سالن به وضوح و به خوبی دید یعنی باید تطابقی بین عمق و عرض آن موجود باشد.
– صحنه های بدون بسط و گسترش مساحت کمتر از۱۰۰ ترمربع، سقف صحنه کمتر از ۱ متر بالاتر از قسمت فوقانی جلوی صحنه است.
-نسبت ارتفاع جلوی صحنه به عرض، باید ۶: ۱ باشد.
– فاصله لبه نشیمن هر صندلی تا پشتی صندلی جلویی برای صندلی های ثابت حداقل ۶۰ سانتیمتر و برای صندلی های تاشو حداقل ۴۰ سانتیمتر باید باشد.
– حداقل عرض صندلیها از محور تا محور دسته ی صندلی نباید از ۵۰ سانتیمتر کمتر باشد و حداقل عمق نشیمن صندلیها نباید از ۴۰ سانتیمتر کمتر باشد.
– ارتفاع اتاق پروژکسیون نباید از ۲.۵ متر کمتر باشد.نمونه هایی از پلان آمفی تئاتر

کتابخانه

مهمترین نکته ای که در طراحی اولیه ی کتابخانه باید مورد توجه قرار گیرد، آرامش و سکوت و محیط مطبوع آن است که هم به محل استقرار آن در مجموعه و هم به مصالح به کار رفته در آن مربوط می شود.
– تابش مستقیم نور خورشید از کتابخانه نامطلوب است. لذا حتی المقدور سعی شود نور کتابخانه از طریق جبهه ی شمالی تامین شود.
– از آشکارسازهای گرما و دود استفاد شود، از روش آب پاشیدن دوری کنید زیرا آسیب آن برای کتاب بیش از آتش است.
– در بخش کتب مرجع برای هر ۱۰۰۰ جلد کتاب مساحت ۱۰ متر مربع اختصاص داده می شود.
– در فضای دسترسی باز؛ ۱۵ متر مربع بر ۱۰۰۰ جلد کتاب (حداقل ۱۰۰ متر مربع) اختصاص داده می شود.
– میز مطالعه برای خواننده کتاب ۶۰۰×۹۰۰ میلیمتر مربع است و به ازا هر نفر ۲۵/۲ متر مربع فضا برای مطالعه اختصاص داده می شود.
– فضای میان قفسه ها باید حداقل ۱.۴ -۱.۳ متر عرض داشته باشند.
– راهرو میان قفسه ها نباید بیش از ۳ متر طول داشته باشند.
– همه ی کتابخانه ها به یک اتاق کار کوچک (۱۰ متر مربع) و انباری کتاب مجهز به قفسه بندی (۵ متر مربع) نیاز دارند.

واحدهای اداری

جریان کار در یک اداره مانند ماشین است که تمام اجزاء آن با هم کار می کنند. منبع نیروی یک اداره اطلاعات آن است. بدین سبب طرح ریزی می باید طوری باشد که اطلاعات بدون وقفه های بی مورد در هر قسمت جریان یابد. جهت دستیابی به این هدف، بخشهای اصلی اداری با توجه به عملکردهای هر یک می باید در محل مناسبی در نظر گرفته شود. به طور مثال افرادی که در رأس قسمت مدیریت قرار دارند، معمولا در یک جا جمع می نمایند. یا قسمت مدیریت می تواند از محل تردد عمومی اداری به دور باشد و قسمت های امور اداری و مالی، دبیرخانه و … که دارای تماسی زیاد با مسئولین و کارمندان این قسمت هستند بهتر است در ارتباط مستقیم با آن در نظر گرفته شود.
بخش اداری بهتر است از طریق سالن اصلی ورودی در دسترس عموم باشد، لیکن در نظر گرفتن ورودی مجزا و مستقل به منظور دستیابی کارکنان و افراد ویژه بسیار مناسب است.

پارکینگ موزه

– لازم است پارکینگ کارمندان از پارکینگ عمومی مجزا گردد و حتی الامکان فضایی سرپوشیده و یا حداقل سایه افکن (خصوصا برای پارکینگ کارمندان که ماشین مدت زیادی پارک می گردد) در نظر گرفته تا از تابش آفتاب و نیز ریزش نزولات آسمانی محفوظ باشد.
– ورودی سواره حداقل ۱۵۰ متر از تقاطع خیابان فاصله داشته باشد، یا از لاین کند شونده برای دستیابی به ورودی استفاده شود.

تاسیسات موزه

محل ساختمان تاسیسات باید به گونه ای طراحی شود که امکان دسترسی سواره و پیاده به آن مسیر باشد و دور از گالری ها و موزه باشد تا آلودگی های صوتی و هوایی آن مزاحمت ایجاد نکند.

همچنین میتوانید با دانلود فایل های زیر نمونه هایی از پلان موزه را که به صورت فایل اتوکد آماده شده را مشاهده کنید..

موزه.dwg

موزه.dwg

موزه.dwg

موزه.dwg

موزه.dwg

موزه.dwg

موزه.dwg

موزه (1).dwg

در پایان موزه ی پمپیدو را مشاهده میکنید....